M. Gorki: “Văn học giúp con người hiểu được bản thân mình nâng cao niềm tin vào bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng vươn tới chân lý”
Nhận định trên là sự đúc kết và chiêm nghiệm của M. Gorki về vai trò, sức mạnh của văn chương nghệ thuật. Văn học giúp cho con người hiểu đời, hiểu người và hiểu mình hơn. Từ những sự hiểu đó, con người nảy nở những khát vọng hướng tới chân lý, hướng tới những giá trị tốt đẹp của cuộc sống.
Chu Văn Sơn: “Văn chương cho con người sống nhiều cuộc đời khác, sống về phía khác của cuộc đời mình”
Nhận định của Chu Văn Sơn nhấn mạnh vai trò, chức năng của văn chương đối với mỗi người. Văn chương giúp cho con người trải nghiệm cuộc sống ở nhiều tầng mức, ở nhiều chiều sâu đáng kinh ngạc. Từ đó, giúp cho ta hiểu đời, hiểu người và hiểu mình hơn.
Nguyễn Ngọc Tư: “Tôi bắt đầu tin văn chương cũng có lửa, làm tan chảy những bức tường thép mà mỗi người tự dựng lên, văn chương cũng là băng, gắn kết những ốc đảo người thành một khối, văn chương là nước, dịu dàng mà mãnh liệt vượt qua những rào cản của lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ”
Bằng lối ví von giàu hình ảnh, niềm tin của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư đã khẳng định giá trị và chức năng to lớn của văn chương: văn chương có khả năng cảm hóa con người, mang sứ mệnh gắn kết cộng đồng người.
Lê Đạt: ”Đọc một câu thơ hay, ta thường có cảm giác đứng trước một bến đò gió nổi, một khao khát sang sông, một thúc đẩy lên đường hướng đến những vùng trời đẹp hơn, nhân tính hơn...”
Nhận định đã khẳng định giá trị, chức năng của văn chương nghệ thuật chân chính. Với chức năng nhận thức, giáo dục, thẩm mĩ, đối thoại… văn học sẽ bồi đắp cho người đọc những tình cảm tốt đẹp, hướng con người đến những giá trị tốt đẹp của cuộc sống.
Nguyễn Quang Thiều: “Giống như lúa, ngô, đậu … những thứ cây gần gũi nhất trên cánh đồng quê. Văn chương chính là ngũ cốc trên cánh đồng người”
Thông qua cách nói so sánh, giàu hình ảnh nhận định trên đã đề cập tới chức năng lớn lao của văn chương đối với đời sống của con người. Nó chính là nguồn dinh dưỡng, nuôi sống đời sống con người.
Thạch Thảo: “Văn chương giúp ta trải nghiệm cuộc sống ở những tầng mức và những chiều sâu đáng kinh ngạc. Nó giúp con người sống “Ra người” hơn, sống tốt hơn nếu ta biết tìm trong mỗi quyển sách, những vệt sáng, những nguồn sáng soi rọi vào những góc khuất của cuộc đời và của con người”
Phùng Quán:
Phan Kế Bính: “Ngồi trong xó nhà mà lịch lãm suốt hết các nơi danh lam thắng cảnh của thiên hạ, xem trên mảnh giấy mà tinh tường được hết các việc hay, việc dở của thế gian; sinh ở sau mấy nghìn năm mà tự hồ như được đối diện và được nghe tiếng bàn bạc của người sinh về trước mấy nghìn năm, cũng là nhờ có văn chương cả.”
Nguyên Ngọc: “Nghệ thuật là phương thức tồn tại của con người, giữ cho con người mãi mãi là con người, không sa xuống thành con vật và cũng không thành những ông thánh vô bổ vô duyên. Nghệ thuật là sự vươn tới, sự hướng về, sự níu giữ mãi mãi tính con người cho con người. Cái cốt lỗi của nghệ thuật là tính nhân bản.”
